Άγγελος Τερζάκης: Το μεγαλείο του έρωτα βρίσκεται στην προσφορά. Όχι σ’ αυτό που παίρνεις

Ο Άγγελος Τερζάκης, ο σημαντικός έλληνας πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος, εντάσσεται στη λεγόμενη «γενιά του ‘30», που έφερε τον αέρα της ανανέωσης στα ελληνικά γράμματα.

Γεννήθηκε στο Ναύπλιο στις 16 Φεβρουαρίου 1907 και ήταν γιος του δημάρχου της πόλης Δημητρίου Τερζάκη. Το 1915 μετακόμισε με την υπόλοιπη οικογένειά του στην Αθήνα, όταν ο πατέρας του εξελέγη βουλευτής με το κόμμα των Φιλελευθέρων.

Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αναγορεύθηκε διδάκτορας σε πολύ νεαρή ηλικία και ακολούθησε καριέρα δικηγόρου, παράλληλα με την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία. Το 1931, με δύο συλλογές διηγημάτων στο ενεργητικό του και έχοντας στα σκαριά το πρώτο του μυθιστόρημα («Δεσμώτες», 1932), αποφάσισε να εγκαταλείψει τη δικηγορία και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη λογοτεχνία.

Το 1937 καταξιώνεται με το μυθιστόρημά «Η Μενεξεδένια» Πολιτεία», που καταγράφει τις καθοριστικές εξελίξεις της μεσοπολεμικής Αθήνας και της κοινωνίας της «κατά την κρίσιμον φάσιν της μεταβολής της σε μεγαλούπολιν», όπως έγραφε σε μια παρουσίαση του βιβλίου στην Ακαδημία Αθηνών.

Τα περισσότερα πεζογραφήματα του Τερζάκη κινούνται σε αυτό το πλαίσιο. Είναι αστικά μυθιστορήματα, που απεικονίζουν την κοινωνία του μεσοπολέμου, όπως αυτή βγήκε τραυματισμένη από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Βασικά χαρακτηριστικά του έργου του είναι το καταθλιπτικό κλίμα, η ασφυκτική ατμόσφαιρα, οι ήρωες – δέσμιοι της οικονομικής στενότητας και των κοινωνικών προκαταλήψεων και η απαισιοδοξία.

Πέθανε στην Αθήνα στις 3 Αυγούστου 1979, σε ηλικία 72 ετών.

Ακολουθούν μερικά αποσπάσματα από τα βιβλία του που όλοι θα πρέπει να γνωρίζουμε..

Το μεγαλείο του έρωτα βρίσκεται στην προσφορά. Όχι σ’ αυτό που παίρνεις.

Αποστρέφομαι τους ανθρώπους που δεν αμφιβάλλουν.

Α, τι δύσκολη η ηθική, που τόσο εύκολα την απαιτούμε!

Τι άλλο είναι ο έρωτας, λογουχάρη, από ένας βασανισμός του ενός για τον άλλο, του ενός από τον άλλο;

Η ζωή είναι κάτι τρομαχτικά σκληρό, που ο άνθρωπος θέλει σώνει και καλά να το κάνει ήπιο. Ε, δε γίνεται ήπιο!

Τι σχέση έχει με την αγάπη ο έρωτας; Η αγάπη είναι αυταπάρνηση, ο έρωτας εγωισμός.

Η ελευθερία προϋποθέτει τη σκληρότητα. Δεν μπορώ να είμαι ελεύθερος όταν ενδίδω.

Η ομορφιά του έρωτα δε βρίσκεται στην αιωνιότητα, βρίσκεται στην προσωρινότητα!

Ο άνθρωπος έχει γεννηθεί για να ποθεί την ελευθερία μέσα σ’ ένα κόσμο που δεν την ανέχεται.

Λένε τον παράνομο έρωτα πρόστυχο. Ψέματα! Ο νόμιμος έρωτας είναι ο πρόστυχος, γιατί έχασε αυτό το μυστηριακό, το αμαρτωλό, το μαρτύριο που σε ξεσκίζει.

Μερικοί κατορθώνουν να ζουν με τη στιγμή. Είναι οι ευτυχέστεροι.

Ο έρωτας είναι ένα πάθος εγωιστικό, έχουν άδικο να τον καλλωπίζουν. Θέλεις την ευτυχία του αγαπημένου προσώπου υπό τον όρο πως θα του τη δώσεις εσύ κι όχι άλλος.

Φαίνεται πως η εντολή της ζωής είναι τέτοια: να ιδρώσεις, να σκοντάψεις, να δακρύσεις, ώσπου, μέσα στην απέραντη βουρκοθάλασσα, ν’ αγγίξεις κάποια στιγμή με τ’ ακροδάχτυλα το σπάνιο διαμάντι της χαράς, που μόλις το βρεις το χάνεις, κι αρχίζεις πάλι από την αρχή.

Η ομορφιά της ανθρώπινης μοίρας μπορεί και να μη βρίσκεται μονάχα στην εκπλήρωση. Μπορεί να είναι και τ’ ασυλλόγιστο φτεροκόπημα του Ικάρου.

Ο Χριστιανισμός, που θεωρήθηκε θρησκεία των αδυνάτων, είναι στην πραγματικότητα θρησκεία των απίθανα, των απάνθρωπα δυνατών. Γι’ αυτό βρήκε τόσο λίγο έδαφος εφαρμογής είκοσι αιώνες τώρα.

Έχεις ποτέ σου προσέξει τι δίνει ζωντάνια, φωτοσκίαση, τρυφερότητα στη μορφή του Χριστού; Η αδυναμία του στο όρος των Ελαιών, η στιγμή που κινδυνεύει να φανεί κατώτερος από την αποστολή του. Να προδώσει το Θεό. Δίχως αυτή τη στιγμή, ο Χριστός θα μπορούσε να είναι γιος του Θεού, δε θα μπορούσε όμως να είναι γιος του Ανθρώπου.

Ό άνθρωπος θέλησε να ελευθερωθεί από το Θεό και υποδουλώθηκε στο Χρόνο. Αυτό είναι το δράμα του καιρού μας.

Είναι φοβεροί οι άνθρωποι που δεν έχουν ποτέ αμαρτήσει, ή που νομίζουν πως ποτέ δεν αμάρτησαν. Ο ανεπίληπτος είναι τέρας, έξω από το φυσικό νόμο. Εγώ αγαπώ τον αμαρτωλό.

Χμ! Αυτοί οι “καλοί άνθρωποι” που είναι πρόθυμοι όλα να τα παινέψουν, όλα να τα συγχωρέσουν, όλα να τα ανεχθούν. Κάνουν τη ζωή επίπεδη, χωρίς αξιολογικές διακυμάνσεις. Αν ίσχυε η “καλοσύνη” τους, θα επιτρέπονταν όλα – με ποιο αποτέλεσμα; Να επωφεληθούν φυσικά οι πονηροί. Να επιβραβευθούν οι φαύλοι.

Από τους δέκα ανθρώπους που σου ζητάνε τη γνώμη σου για κάτι, οι εννέα το κάνουνε μονάχα για να σου πούνε τη δική τους.

Ο άνθρωπος έχει γεννηθεί για να ποθεί την ελευθερία μέσα σ’ ένα κόσμο που δεν την ανέχεται.

Οι άλλοι αγαπούν τον άνθρωπο για ό,τι είναι. Εγώ τον αγαπώ γι’ αυτό που θα μπορούσε να είναι.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Φύση έχει γεννήσει τον πολέμιό της (τον άνθρωπο). Μεγαλοψυχία; Λάθος; Τύχη τυφλή;