Αυτά είναι “Τα νέα της Αλεξάνδρας”: Το τραγούδι του Περπινιάδη κρύβει μια ανατριχιαστική ιστορία
Μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του Βαγγέλη Περπινιάδη είναι το τραγούδι του Κώστα Γιαννίδη “Τα νέα της Αλεξάνδρας” που κυκλοφόρησε το 1961. Το τραγούδι, με τον χαρακτηριστικό ήχο με τα πούλια από το τάβλι στην εισαγωγή του, έγινε αμέσως επιτυχία και αγαπήθηκε από το ευρύ κοινό.
Αυτοί είναι οι στίχοι του γνωστού ρεμπέτικου τραγουδιού:
Στ’ ορκίζομαι Βαγγέλη μου
για κάτσε να τα πούμε
στο τάβλι αυτό που παίζουμε
στο ούζο που θα πιούμε
Στ’ ορκίζομαι Βαγγέλη μου
Βαγγέλη να σε θάψω
αυτή θα την εκδικηθώ
αυτή θα την εκάψω
Για άκουσε τα νέα
της Αλεξάνδρας
που μου ’λεγε “δεν ξέρω
τι θα πει άντρας”
Κι εχτές τ’ απομεσήμερο
βγήκε για να ψωνίσει
κι η ώρα πήγε τέσσερις
κι ακόμα να γυρίσει
Και ψάχνοντας και ψάχνοντας
τη βρήκα στου Μιχάλη
να παίρνει τα σκονάκια της
μαζί με το μπακάλη
Αυτά λοιπόν τα νέα
της Αλεξάνδρας
που μου ’λεγε “δεν ξέρω
τι θα πει άντρας”
Και σήμερα ξεκίνησε
να πάει για τη μοδίστρα
που κάθεται σ’ ένα στενό
κοντά στη Βαγγελίστρα
Και μου ’παν πως την είδανε
να βγαίνει χέρι χέρι
μαζί με το Χαράλαμπο
από το Ροζικλαίρι
Αυτά λοιπόν τα νέα
της Αλεξάνδρας
που μου ’λεγε “δεν ξέρω
τι θα πει άντρας”
Ποια ήταν όμως η Αλεξάνδρα που ο Κώστας Γιαννίδης ή Γιάννης Κωνσταντινίδης έκανε τραγούδι;
Ήταν όντως η Αλεξάνδρα μια κοπέλα «χαλαρών ηθών» για την εποχή, «που σου ’λεγε δεν ξέρει τι θα πει άντρας», αλλά μπαινόβγαινε με αγαπητικούς στο «Ροζικλαίρι»;
Πολλές δεκαετίες μετά την κυκλοφορία του τραγουδιού, το 2020 συγκεκριμένα, η δημοσιογράφος Αργυρώ Μουστάκα Βρεττού, της οποίας η θεία υπήρξε φίλη με την αληθινή Αλεξάνδρα που αναφέρεται στο τραγούδι, αποκάλυψε με ανάρτησή της στο Facebook μία διαφορετική εκδοχή της ιστορίας:
«Ίσως 60 χρόνια μετά να είναι πολλά, αλλά ποτέ δεν είναι αργά για την αλήθεια και την αποκατάστασή της. Η 18χρονη Αλεξάνδρα ήρθε στο Αιγάλεω από τη Μάνη για να μάθει ραπτική. Έμενε σε ένα σπίτι με συγγενείς της, τότε που στη γειτονιά είχε μόνο προσφυγικά σπίτια και πολλά δωματιάκια με κοινή αυλή. Ήταν πολύ όμορφη. Δεν πήγαινε πουθενά αλλού, εκτός από το σπίτι, τη μοδίστρα και το περίπτερο. Στο περίπτερο καθόταν με τη θεία μου τη Μαίρη, συνομήλικες τότε.
Αρραβωνιασμένη και ερωτευμένη, κάτι τη βασάνιζε αλλά φοβόταν να μιλήσει. Οι φίλες της όμως καταλάβαιναν. Η σπιτονοικοκυρά της, Ε., σχεδόν 80 πια, δεν μπορεί να ξεχάσει την εικόνα με το κεφάλι της ανοιγμένο και τα μυαλά χυμενα στον τοίχο. Έκανε πολλές απόπειρες να τη βιάσει ο θείος της, ο ίδιος ο αδερφός της μάνας της κι εκείνο το βράδυ, η Αλεξάνδρα, φαίνεται, αντιστάθηκε όσο ποτέ. Της τίναξε τα μυαλά με το όπλο του.
Αν τώρα, στο 2020, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που λένε για την Ελένη Τοπαλούδη, ότι προκάλεσε, ότι εκδιδόταν, αν τώρα πέφτουν ισχυρά μέσα να καλύψουν τους φρικτούς δολοφόνους της, για σκεφτείτε τότε. Τότε που ακόμα τα εγκλήματα τιμής ήταν καθημερινότητα. Η Αλεξάνδρα δεν έπαιρνε σκονάκια με τον μπακάλη, δεν έβγαινε βόλτες, δεν ήξερε πράγματι τι θα πει άντρας. Ούτε καν ήξερε πού είναι το “Ροζικλαίρ”.
Η Αλεξάνδρα ήταν ένα φοβισμένο κορίτσι που νόμιζε ότι ο αρραβωνιαστικος της θα την έσωζε από το εφιάλτη που βίωνε καθημερινά. Λένε ότι ο δολοφόνος ο ίδιος, ο θείος της δηλαδή, έγραψε τους στίχους και τους έδωσε. Για να μείνει στην ιστορία σαν πουτάνα. Στ’ ορκίζομαι Βαγγέλη μου / Για κάτσε να τα πούμε: Η Αλεξάνδρα δολοφονήθηκε από τον ανώμαλο θείο της. Και βιάζεται καθημερινά εδώ και μισό αιώνα κάθε φορά που ακούγεται αυτό το τραγούδι. Μπείτε και δείτε ακόμα τι σχόλια αφήνει ο κόσμος για τη δολοφονημένη Αλεξάνδρα. Κι αυτά είναι τα πραγματικά νέα της Αλεξάνδρας».
Η δολοφονία της Αλεξάνδρας Μυλωνάκου από τον θείο της είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο.
Ερευνητές του ρεμπέτικου τραγουδιού έχουν όμως κατά καιρούς εκφράσει ενστάσεις για το αν είναι όντως η Αλεξάνδρα Μυλωνάκου η Αλεξάνδρα του τραγουδιού βασιζόμενοι στις ημερομηνίες. Για παράδειγμα ο Γιάννης Τζαννίδης αναφέρει πως αν και το έγκλημα έγινε στις 26 Μαρτίου, το τραγούδι ηχογραφήθηκε στις 2 Μαρτίου του 1961.
Η δημοσιογράφος Αργυρώ Μουστάκα Βρεττού σε σχόλιο της όμως έχει δώσει την απάντηση:
“Ήμουν κι εγώ από εκείνους που δώσαμε βάρος στην ημερομηνία έκδοσης του δίσκου. Αυτό που έμαθα εκ των υστέρων είναι πως οι ημερομηνίες (που δεν αναγράφονταν πάνω στους δίσκους) έμπαιναν τυπικά και εκ των υστέρων σε κατάλογο της εταιρίας για λόγους φορολογικούς και δεν αντιστοιχούσαν επακριβώς στην ημερομηνία έκδοσης. Είχα βρει και την τυπική ημερομηνία έκδοσης αυτού του τραγουδιού (2 Μαρτίου, τρεις βδομάδες πριν τη δολοφονία που έγινε στις 26 του μήνα), αλλά όλες οι εκδόσεις της εταιρίας εκείνου του μήνα έφεραν την ίδια ημερομηνία. Αντίστοιχα τον Απρίλιο έγραφαν 4 Απριλίου, τον Μάιο 10 κ.ο.κ. Κάτι απίθανο, μιας και η εταιρία φρόντιζε κάθε δίσκος της να διαφημίζεται και να γίνεται γνωστός, πριν βγει ο επόμενος”
Το τραγούδι ερμηνευμένο ξανά
Μια ομάδα ταλαντούχων νέων καλλιτεχνών, με επικεφαλής τη Βάσια Ντούλια που δημιούργησε το κόνσεπτ και έκανε τη σκηνοθεσία, δημιούργησαν μία ταινία/μουσικό βίντεο οκτώμισι λεπτών που αφηγείται μία ιστορία έμφυλης βίας κάνοντας ένα reclaim στο ρεμπέτικο «Τα νέα της Αλεξάνδρας» του Κώστα Γιαννίδη, με ερμηνεύτρια τη Σεμέλη Παπαβασιλείου.
Η ίδια η δημιουργός του concept, Βάσια Ντούλια, μιλώντας στο 2020mag.gr, δήλωσε σχετικά:
«Η πρόθεση μου, αρχικά, δεν ήταν η αποκατάσταση της αλήθειας, καθώς δεν νιώθω πως έχω τη δικαιοδοσία να μιλήσω σε τέτοιο επίπεδο για την αλήθεια της Αλεξάνδρας. Επίσης αν ακούσει κάποιος το κομμάτι και ψάξει την αναφορά της πραγματικής ιστορίας, θα καταλάβει πως η ιστορία που αφηγείται το τραγούδι στα “Νέα της Αλεξάνδρας | reclaim” δεν είναι η ιστορία της Αλεξάνδρας. Είναι μια ιστορία έμφυλης βίας, σαν εκείνη της 18χρονης Αλεξάνδρας και σαν τις δεκάδες που βρήκαμε στην έρευνά μας δουλεύοντας τους στίχους. Στις περισσότερες από αυτές, βλέπει κανείς πως μέσα σε μια συνθήκη ωμής και συστηματικής βίας είτε θα χαθείς είτε θα αντιδράσεις ενστικτωδώς.
Η αποκατάσταση έρχεται/συμβαίνει από τα αντανακλαστικά που έχουμε βλέποντας ή ακούγοντας ιστορίες σαν αυτήν. Αυτή είναι η δική μου θέση σε αυτό. Ο όρος reclaim στον τίτλο αφορά την πρόθεσή μου να μιλήσω για τη γενικότερη απουσία των γυναικών στην αφήγηση των ίδιων τους των ζωών και συγκεκριμένα για τον τρόπο που προβάλλονται στο ρεμπέτικο τραγούδι. Μακάρι μέσα από αυτό να καταφέρουμε να αποκαταστήσουμε την ιστορία της Αλεξάνδρας στη συλλογική μας μνήμη.
Ένα μεσημέρι του περασμένου Γενάρη, άκουσα τα “Τα νέα της Αλεξάνδρας” του Κώστα Γιαννίδη. Το κομμάτι το γνώριζα, αλλά εκείνο το μεσημέρι ένιωσα πως το άκουσα για πρώτη φορά. Άρχισα να ψάχνω για το κομμάτι κι εκεί ξεκίνησε μια πολύ οργανική διαδικασία. Η περίοδος της δεύτερης καραντίνας με βρήκε σε μια προσπάθεια συγγραφής ενός σεναρίου μαζί με μια φίλη από την Τουρκία, συζητώντας από απόσταση κάθε τόσο, για τα εγκλήματα που συμβαίνουν εκεί ενάντια στις γυναίκες και στα LGBTQ+ άτομα. Εκτός από αυτό, το σενάριο που δουλεύουμε αφορά δύο γυναικείους χαρακτήρες.
Έτσι, εκείνο το μεσημέρι, ακολουθώντας την αφήγηση του πρωτότυπου κομματιού, ήρθε πηγαία η σκέψη, πώς θα ήταν αυτό το τραγούδι ειπωμένο από μια γυναίκα προς μια άλλη, αντανακλώντας στο σήμερα, αλλά διατηρώντας τους κώδικες της εποχής που δημιουργήθηκε. Σε συνδυασμό με την αγκύλωση που προκάλεσε σε κοινωνικό επίπεδο η καραντίνα και μέσα σε μια γενικότερη πολιτική ατζέντα που προωθείται και χαιρετάει ευθαρσώς μεσαιωνικές αντιλήψεις πάνω στα φύλα, τα σώματά μας και την κοινωνία συνολικά, ήταν μια φυσική ροπή προς την κίνηση αυτή. Ό,τι και να φέρνει στην επιφάνεια η δουλειά αυτή για τον κάθε άνθρωπο, ό,τι και να σκέφτεται, παραμένει μια ταινία, μια αφήγηση, που κέντρο της έχει το τραγούδι.
Πιστεύω πολύ στο μέσο με το οποίο δουλεύω και για μένα, κάθε ταινία, οπτικοακουστικό έργο, όπως θέλετε πείτε το, πρέπει πρωτίστως να συγκινεί. Να συν + κινεί. Δεν τρέφω ψευδαισθήσεις πως όλοι εκεί έξω, πόσο μάλλον στον cyber χώρο, μπορούν να το διαβάσουν ως έχει. Ωστόσο, εξαρχής ήθελα να βγει η ταινία ανοιχτή και προσβάσιμη σε όλες όλους και όλα στο YouTube, το οποίο στεγάζει μια πληθώρα κόσμου με διαφορετικά επίπεδα συναισθηματικής νοημοσύνης και όχι μόνο το χρήστη ή θεατή που επιλέγει συνειδητά ή ασυνείδητα να δει αυτό που θα του επιβεβαιώσει όσα ήδη ενστερνίζεται. Kαι όπως έγραψε και μια φίλη, οι καιροί είναι δύσκολοι και η ενεργοποίηση αναγκαία. Και οι τέχνες οφείλουν να είναι παρούσες».
