Ελεν Κέλερ: Η τυφλή και κωφάλαλη φιλέλλην που υποστήριζε ότι η ελληνική γλώσσα είναι η τελειότερη όλων
«Νομίζω ότι τα Ελληνικά είναι η πιο όμορφη γλώσσα που ξέρω. Αν είναι αλήθεια ότι το βιολί είναι το πιο μουσικό από όλα τα όργανα, τότε τα Ελληνικά είναι το βιολί της ανθρώπινης σκέψης. . . Όταν διαβάζω τα ωραιότερα κομμάτια της Ιλιάδας, μια ψυχική δύναμη με ανεβάζει πάνω από τα μικρά και τα καθημερινά. Τα φυσικά μου όρια ξεχνιώνται, κι ο κόσμος μου είναι ψηλά, το μήκος, το πλάτος και το βάθος του ουρανού είναι δικά μου!».
Λόγια μιας ξεχωριστής γυναίκας του προηγούμενου αιώνα, η οποία έμεινε γνωστή στην ιστορία για τη δύναμη της θέλησής της – αν και γεννήθηκε τυφλή και κωφάλαλη κατάφερε να γίνει σπουδαία συγγραφέας και αγωνίστρια, αλλά και για τον αδιαπραγμάτευτο φιλελληνισμό της.
Η Ελεν Κέλερ γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στον Αμερικανικό Νότο, το 1880. Όταν ήταν 19 μηνών, μια αιφνίδια ασθένεια της στέρησε για πάντα το φως και την ακοή της, αφήνοντάς την ένα «αγρίμι», που αδυνατούσε να κατανοήσει τον κόσμο γύρω της… Μέχρι που οι γονείς της προσέλαβαν μια ειδικά εκπαιδευμένη δασκάλα, ικανή να διδάξει στο 7χρονο πλέον παιδί τους, τρόπους και μεθόδους συνεννόησης και κατανόησης του γύρω κόσμου. Και έτσι στην ανθρωπότητα ανέτειλε η μεγάλη συγγραφέας, δασκάλα και αγωνίστρια Ελεν Κέλερ, που δαπάνησε τη μακρά ζωή της βοηθώντας συνανθρώπους της με παρόμοια προβλήματα να γνωρίσουν και αυτοί τον κόσμο!
Η Έλεν Κέλερ γεννήθηκε υγιέστατη σε μια μικρή πόλη της Αλαμπάμα τον Ιούνιο του 1880. Η οικογένειά της δεν ήταν ιδιαίτερα ευκατάστατη και ζούσε σε μια μεγάλη φάρμα, κληρονομιά ενός προπάππου, όπου ασχολιόταν με την καλλιέργεια του βαμβακιού.
Σε ηλικία 19 μηνών νόσησε από οστρακιά (ή μηνιγγίτιδα) κι έτσι έχασε την ακοή και την όρασή της. Καθώς η ακοή είναι καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη της ομιλίας, η μικρή Έλεν δε μπορούσε να μάθει να μιλάει κι απομονώθηκε από τον γύρω κόσμο της, μη έχοντας σχεδόν κανένα τρόπο επικοινωνίας μ’ αυτόν. Στο πλαίσιο της παρέας που έκανε – μέχρι να χάσει την ακοή και την όρασή της – με την κόρη της μαγείρισσας του σπιτιού, είχε βρει κάποιους τρόπους επικοινωνίας, κυρίως με τα χέρια, τους οποίους διατήρησε και μετά την ασθένειά της. Με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, επικοινωνούσε επίσης μέσω διαφόρων σημάτων που έκανε με τα χέρια ή και το σώμα της.
Η πορεία της θα μπορούσε να είναι προδιαγεγραμμένη, αν οι γονείς της είχαν επαναπαυθεί: τα χρόνια θα περνούσαν και η Έλεν θα ζούσε τη ζωή ενός φυτού, παρότι οι εγκεφαλικές της λειτουργίες ήταν σε άριστη κατάσταση.
Όταν η Έλεν ήταν 7 ετών, η μητέρα της έτυχε να διαβάσει για την επιτυχημένη διαπαιδαγώγηση ενός άλλου τυφλού και κωφάλαλου κοριτσιού, σε κάποιο άλλο μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Τότε έστειλε Έλεν με τον πατέρα της σε έναν εξειδικευμένο γιατρό στη Βαλτιμόρη. Ο ίδιος τους παρέπεμψε στον Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ (ναι, τον εφευρέτη της τηλεφωνικής συσκευής!), ο οποίος τότε εργαζόταν στην εκπαίδευση των τυφλών παιδιών. Μέσω αυτού του δικτύου των εκπαιδευτικών, βρέθηκε μια δασκάλα για τη μικρή Έλεν, η οποία θα πήγαινε να μείνει μαζί με την οικογένεια στην Αλαμπάμα, ώστε να αφοσιωθεί πλήρως στο δύσκολο έργο της.
Η ζωή με την πρωτοπόρο δασκάλα Ανν Σάλιβαν
Η εκπαίδευση της Έλεν από την Ανν Σάλιβαν ξεκίνησε το 1887 και η σχέση τους διήρκεσε 49 ολόκληρα χρόνια. Η τότε 20χρονη Σάλιβαν είχε γίνει δασκάλα για τυφλά παιδιά, διότι και η ίδια έπασχε από μια σοβαρή οφθαλμική πάθηση, εξαιτίας της οποίας, με το πέρασμα των χρόνων, θα έμενε εντελώς τυφλή.
Η πρώτη λέξη
Η πρώτη λέξη που προσπάθησε η Σάλιβαν να διδάξει στην Έλεν ήταν η λέξη ”κούκλα”. Η Έλεν αρχικά αντιδρούσε έντονα στις διδακτικές μεθόδους της δασκάλας της, γιατί δε μπορούσε να αντιληφθεί ότι υπήρχε μια λέξη για κάθε αντικείμενο. Η Σάλιβαν αποφάσισε να συνεχίσει τα μαθήματα με την Έλεν σε μια καλύβα που υπήρχε στο κτήμα, ώστε να είναι απομονωμένες και η Έλεν να μπορεί να συγκεντρωθεί σε κάθε μάθημα.
Τότε έγινε το πρώτο μαθησιακό θαύμα. Η Έλεν έμαθε την πρώτη της λέξη. Η Σάλιβαν της έριξε νερό στο χέρι και με κινήσεις της παλάμης της κατόρθωσε να μεταδώσει στην Έλεν τη γνώση ότι αυτό που ρέει στο χέρι της ονομάζεται ”νερό”.
Μέχρι τα βράδυ εκείνης της ημέρας, η Έλεν είχε μάθει συνολικά 30 νέες λέξεις. Είχε βγει από το σκοτάδι, είχε ξαναγεννηθεί, με πρώτη γνώση τη λέξη ”νερό”. Το στοιχείο της φύσης από το οποίο ξεκινάει έτσι κι αλλιώς η ζωή.
Οι σπουδές της Έλεν και η σιδερένια θέλησή της
Η εκπαίδευση με την επίμονη Ανν Σάλιβαν συνεχίστηκε τόσο επιτυχημένα, που η Έλεν πήγε σύντομα σε σχολείο για τυφλά παιδιά, ενώ μόλις ενηλικιώθηκε, ξεκίνησε και ολοκλήρωσε με επιτυχία τις σπουδές της το Κολέγιο Ράντικλιφ. Η πιστή δασκάλα της τη συνόδευε σε κάθε νέο εκπαιδευτικό της βήμα.
Η Έλεν, πανέξυπνη και χαρισματική, μετά τη μέθοδο Μπράιγ και την επικοινωνία με τα χέρια της, άρχισε να μαθαίνει να αρθρώνει ορισμένες λέξεις, προσπαθώντας να αντιληφθεί τον τρόπο παραγωγής ήχου από τις ανθρώπινες φωνητικές χορδές, αγγίζοντας αρχικά το λαιμό των συνομιλητών της. Η θέλησή της ξεπέρασε το φυσικό εμπόδιο κι έτσι κατόρθωσε να παράξει λέξεις.
Η προσωπικότητα της Έλεν Κέλερ
Πολιτικοποιημένη, μέλος του σοσιαλιστικού κόμματος των ΗΠΑ, για τις θέσεις του οποίου αρθρογραφούσε τακτικά, υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδιαίτερα των δικαιωμάτων των ανθρώπων με αναπηρίες, φεμινίστρια, πολιτική ακτιβίστρια και συγγραφέας 12 βιβλίων και δεκάδων άρθρων. Η Έλεν, στη διάρκεια της ζωής της, ταξίδεψε σε πάνω από 40 χώρες, έμαθε να γράφει και να διαβάζει σε 5 γλώσσες, γνώρισε ξένες κουλτούρες και πολιτισμούς. Κατάφερε το ακατόρθωτο, ακόμα και μετά το 1936, οπότε έφυγε από τη ζωή η αγαπημένη της δασκάλα.
Στη διάρκεια της ζωής της, αλλά και μετά το θάνατό της, βραβεύτηκε για το έργο της από δεκάδες οργανισμούς, καθώς και από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον. Η ζωή της έγινε ταινία το 1962 με τίτλο ”The Miracle Worker”, με πρωταγωνίστριες την Ανν Μπάνκροφτ και την Πάττυ Ντιουκ, που κέρδισαν βραβεία Όσκαρ για την ερμηνεία των ρόλων της Σάλιβαν και της Κέλερ αντίστοιχα.
Η Κέλερ ”έφυγε” την 1η Ιουνίου του 1968, χωρίς ποτέ να νικηθεί από τις σωματικές τις αναπηρίες και τον κοινωνικό αποκλεισμό που υφίστανται ανέκαθεν οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες και ικανότητες.
Την εποχή της παγκόσμιας αναγνώρισής της, έγραψε:
”Αφού δεν υπάρχει βασιλικός δρόμος για την κορυφή, χρειάζεται να προχωρώ με δυσκολία το ανηφορικό μονοπάτι. Πολλές φορές γλιστράω προς τα πίσω, πέφτω. Σηκώνομαι, όμως, γρήγορα και τρέχω ενάντια στα εμπόδια. Συχνά χάνω την διάθεσή μου, αλλά την ξαναβρίσκω και την κρατώ πιο σφικτά. Σέρνομαι τότε προς τα πάνω, κερδίζω κάτι λίγο, αναθαρρώ, αποκτώ πιο πολύ ζήλο, ανεβαίνω ψηλότερα και τότε αρχίζω να βλέπω τον ορίζοντα να πλαταίνει. Κάθε αγώνας που δίνεται είναι μια νίκη”.
Πράγματι, ολόκληρη η ζωή της ήταν μια διαρκής νίκη πάνω στο σκοτάδι, που δε θα πάψει ποτέ να συγκινεί και να δίνει κίνητρο για την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής σε καθέναν από εμάς.