Με μια πιρόγα φεύγεις και γυρίζεις.. Το αριστούργημα του Άλκη Αλκαίου με τα “κλειδωμένα” μυστικά

Γεννημένος κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα και πολιτογραφημένος κάτοικος της Πάργας ο ποιητής Άλκης Αλκαίος ήταν ανακάλυψη του Θάνου Μικρούτσικου, το 1977. Η γνωριμία τους έφερε την πρώτη τους συνεργασία, το 1978.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Βαγγέλης Λιάρος. Στα ελληνικά γράμματα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1967, με την έκδοση ενός μικρού δοκιμίου πάνω στον ποιητή Κ. Γ. Καρυωτάκη.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 γνωρίστηκε με τον συνθέτη Θάνο Μικρούτσικο, οδηγώντας σε μία από τις μακροβιότερες και σπουδαιότερες συνεργασίες δημιουργών στο ελληνικό τραγούδι, με σημαντικές δισκογραφικές δουλειές, όπως το Εμπάργκο (1982) και Στου Αιώνα Την Παράγκα (1996).

Δημιουργός αποτραβηγμένος από τα ΜΜΕ και τις δημόσιες εμφανίσεις, θεωρείται από τους σημαντικότερους ποιητές του ελληνικού τραγουδιού.

Η ποίηση του Άλκη Αλκαίου δεν υπήρξε “εύκολη” ούτε προφανής. Είναι γεμάτη συμβολισμούς, αλληγορίες, φιλοσοφικές αναφορές, οράματα. Ο λόγος του πολιτικός και ερωτικός, βαθύτατα συναισθηματικός και άμεσος, εκφράζει μια εσωτερική μοναξιά, σαν κρυφή πληγή. Μερικές φορές γίνεται η μοναξιά του νεοέλληνα μπροστά σε ένα ισχυρό σπουδαίο και γεμάτο συμβολισμούς παρελθόν, που ματαιώνεται μέσα σε ένα ετεροκαθοριζόμενο παρόν και μέλλον.

Πόσο επίκαιροι ηχούν σήμερα οι στίχοι του “Ερωτικού” (Με μια πιρόγα): “Σκέπασε αρμύρα το γυμνό κορμί σου / σου `φερα απ΄ τους Δελφούς γλυκό νερό / στα δύο είπες πως θα κοπεί η ζωή σου / και πριν προλάβω τρις να σ΄ αρνηθώ / σκούριασε το κλειδί του παραδείσου”.

Γιατί το αριστούργημα του Αλκη Αλκαίου που σε συνδυασμό με την αποθεωτική μελοποίηση του Θάνου Μικρούτσικου είναι για πολλούς το κορυφαίο ελληνικό τραγούδι που γράφτηκε ποτέ.

Ένα ρεσιτάλ αλληγορίας με καλά κλειδωμένα «μυστικά» στις ποιητικές εικόνες που κατά συρροή αραδιάζει μέσα σε λίγους στίχους ο καλλιτέχνης.

Στα φόρουμ των μουσικόφιλων οι εκτιμήσεις ποικίλλουν από ένα τραγούδι αφιερωμένο στην Ελλάδα, έως έναν ύμνο για την ηθική, την οποία συμβολίζει η ηρωίδα του Σοφοκλή, Αντιγόνη.

Υπάρχει και η θεωρία ότι το τραγούδι είναι χωρισμένο σε τέσσερις περιόδους της ελληνικής ιστορίας. Σύμφωνα με αυτήν και μέσω της ανάλυσης των στίχων, η πρώτη στροφή αφορά την περίοδο 1900-1940 η δεύτερη τη δεκαετία 1940-50, η τρίτη έως το 1974 και η τέταρτη τη Μεταπολίτευση.

Όσο για την ταυτότητα της Αντιγόνης ο ίδιος ο Θάνος Μικρούτσικος σε συνέντευξη του στο Menshouse έχει πει:

«Η αναφορά σε αυτή τη γυναίκα λειτουργεί αλληγορικά. Ακόμα και αν για αυτόν σημαίνει ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, για όλους εμάς αντιπροσωπεύει κάποιο άλλο».

Η ερμηνεία του Δημήτρη Μητροπάνου είναι συγκλονιστική:

Ένα μουσικό αριστούργημα που έχουν ερμηνεύσει επίσης αρκετοί  καλλιτέχνες. Όπως ο Μανώλης Μητσιάς και η Χαρούλα Αλεξίου..

Με μια πιρόγα φεύγεις και γυρίζεις
τις ώρες που αγριεύει η βροχή
στη γη των Βησιγότθων αρμενίζεις
και σε κερδίζουν κήποι κρεμαστοί
μα τα φτερά σου σιγοπριονίζεις

Σκέπασε αρμύρα το γυμνό κορμί σου
σου `φερα απ’ τους Δελφούς γλυκό νερό
στα δύο είπες πως θα κοπεί η ζωή σου
και πριν προλάβω τρις να σ’ αρνηθώ
σκούριασε το κλειδί του παραδείσου

Το καραβάνι τρέχει μες στη σκόνη
και την τρελή σου κυνηγάει σκιά
πώς να ημερέψει ο νους μ’ ένα σεντόνι
πώς να δεθεί η Μεσόγειος με σχοινιά
αγάπη που σε λέγαμ’ Αντιγόνη

Ποια νυχτωδία το φως σου έχει πάρει
και σε ποιο γαλαξία να σε βρω
εδώ είναι Αττική φαιό νταμάρι
κι εγώ ένα πεδίο βολής φτηνό
που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι

Πληροφορίες: bookbar – menshouse