Ξεπέρασε κάθε προσδοκία.. H αρχαιότερη βυθισμένη πόλη του κόσμου βρίσκεται στην Ελαφόνησο και μάγεψε το BBC
Εκεί που το απόλυτο τιρκουάζ σμίγει με την αρχαιότερη πόλη του κόσμου. Όχι σε κάποιο μακρινό εξωτικό προορισμό… Δίπλα μας, στη Λακωνία, στο στενό της Ελαφονήσου.
Πλάι από την Πούντα Λακωνίας βρίσκεται το Παυλοπέτρι, μια μικρή νησίδα απέναντι από την Ελαφόνησο. Μεταξύ της νησίδας και της ξηράς βρίσκεται μια αρχαία πόλη, βυθισμένη ελάχιστα μέτρα κάτω από την επιφάνεια, που η ηλικία της θεωρείται ότι είναι περίπου 5 χιλιετηρίδων.
Πρόκειται για μοναδική στο είδος της πόλη αφού έχει συγκεκριμένο σχέδιο με δρόμους, κτίρια και νεκροταφείο. Το εντυπωσιακότερο είναι ότι βρίσκεται μόλις 4 μέτρα κάτω από τη θάλασσα και ο οποιοσδήποτε μπορούσε να την επισκεφθεί!
Αυτά που ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι ξεπέρασε κάθε προσδοκία.
Βρήκαν μια πόλη με κτίρια, πλατείες, δρόμους, ενώ ο βυθός είναι γεμάτος με διασκορπισμένα αγγεία. Στην ίδια περιοχή εντοπίστηκε μεγάλο κτίριο, μήκους 35 μέτρων, που μάλλον αποτελούσε έδρα και κατοικία της πολιτικής ηγεσίας της πόλης.
Σε όλη την έκταση της πόλης υπάρχουν μεγάλοι πήλινοι αμφορείς, αγάλματα, εργαλεία και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Συνολικά καταλαμβάνει μια έκταση 50.000 τετραγωνικών μέτρων στον κόλπο των Βατίκων, γεγονός που την χαρακτηρίζει ως την παλαιότερη βυθισμένη πόλη στον κόσμο.
Έως τώρα έχουν εντοπιστεί 15 κτίρια, με τουλάχιστον 12 δωμάτια το καθένα, καθώς και ένα πολύπλοκο σύστημα διαχείρισης των υδάτων με κανάλια και σωλήνες νερού
Οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι η πόλη καταποντίστηκε από σεισμό 8 ρίχτερ, γύρω στο 1.000 π.Χ. ενώ άλλοι μετατοπίζουν το γεγονός στο 375 μ.Χ.. Έχουν διατυπωθεί κι άλλες θεωρίες κατά καιρούς όπως ότι ανέβηκε σταδιακά η στάθμη της θάλασσας, ότι υποχώρησε το έδαφος και ότι βυθίσθηκε από τσουνάμι.
Ένας Έλληνας, ο γεωλόγος Φωκίων Νέγρης, ήταν ο πρώτος που είχε περιγράψει την υποβρύχια πολιτεία από το 1904. Αλλά η Ελλάδα τότε δεν είχε τα μέσα, ούτε και τα χρήματα να την αναδείξει.
Αυτό έγινε πολύ μετέπειτα, το 1967, όταν ο καθηγητής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, Νίκολας Φλέμινγκ, ανακάλυψε την πολιτεία και τον επόμενο χρόνο μαζί με ομάδα αρχαιολόγων του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και σε συνεργασία με τον Έφορο Αρχαιοτήτων Σπάρτης, καθηγητή Άγγελο Δεληβορριά, τη χαρτογράφησε.
Σαράντα χρόνια μετά, ο καθηγητής Τζον Χέντερσον, από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, θα είναι ο πρώτος αρχαιολόγος που θα έχει επίσημη πρόσβαση στην περιοχή, έχοντας πάρει ειδική άδεια από το ελληνικό κράτος. Σύμφωνα με τον Χέντερσον, το Παυλοπέτρι «αποτελεί τοποθεσία σπάνιας διεθνούς αρχαιολογικής σημασίας».
Το γεγονός ότι η πόλη βυθίστηκε βοήθησε να διατηρηθούν τα σημερινά ευρήματα εφόσον δεν χτίστηκε ξανά ή μετά την καταστροφή η περιοχή δεν χρησιμοποιήθηκε για γεωργία. Παρά το γεγονός της φυσικής καταστροφής από το νερό με την πάροδο των αιώνων, η διάταξη της πόλης είναι όπως ήταν πριν από χιλιάδες χρόνια.
Το Παυλοπέτρι είναι η πρώτη βυθισμένη πόλη που επαναδημιουργήθηκε ψηφιακά σε τρεις διαστάσεις. Η χαρτογράφηση Σόναρ με τεχνικές που αναπτύχθηκαν για στρατιωτικούς σκοπούς αλλά και για την εύρεση πετρελαϊκών κοιτασμάτων βοήθησε τις πρόσφατες έρευνες.
Δείτε στο βίντεο πως ήταν η πόλη
Από τον Οκτώβριο του 2009 και μετά, τέσσερις ακόμα επιτόπιες έρευνες είχαν προγραμματιστεί, σε συνεργασία ελληνικών υπηρεσιών αλλά και διεθνών πανεπιστήμιων και επιστημόνων. Αυτές οι έρευνες περιλάμβαναν και ανασκαφές. Ένα από τα αποτελέσματα των ερευνών ήταν να αποδείξει ότι η πόλη ήταν το κέντρο μιας ακμάζουσας βιομηχανίας κλωστοϋφαντουργίας. Επίσης, στην περιοχή βρέθηκαν πολλά μεγάλα πιθάρια από την Κρήτη, γεγονός που προδίδει πως η πόλη ήταν και μεγάλο εμπορικό λιμάνι.
Το έργο της αρχαιολογικής ομάδας συγκεντρώθηκε σε ένα ντοκιμαντέρ που μεταδόθηκε από το BBC 2 το 2011.
Υπάρχει η θεωρία ότι το Παυλοπέτρι ποντίσθηκε το 375 μ.Χ. από τον ίδιο σεισμό που κατέστρεψε και το Γύθειο. Θεωρείται ότι το παραθαλάσσιο έδαφος σε μεγάλη έκταση μετακινήθηκε και έτσι έγινε αποκοπή της τότε χερσονήσου στην οποία βρισκόταν η Όνου Γνάθος και έτσι δημιουργήθηκε το σημερινό νησί της Ελαφόνησου.
Η περιοχή από ψηλά
Η περιοχή έχει ενταχθεί από την UNESCO από το 2016 στο Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων και έχει αναγνωρισθεί ως η παλαιότερη αρχαία πόλη στον κόσμο.
Το πρόγραμμα INHERIΤ
Με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Πελοποννήσου και υπό την καθοδήγηση της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, το Παυλοπέτρι έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα INHERIΤ για τις στρατηγικές βιώσιμού τουρισμού στην περιοχή της Μεσογείου.
Οι περιοχές INHERITURA χαρακτηρίζονται από την προστασία της περιβαλλοντικής και φυσικής κληρονομιάς, την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου και από bottom-up και συμμετοχικές προσεγγίσεις βιώσιμου τουρισμού. Στο πλαίσιο αυτό και τηρώντας πάντα τα κριτήρια μιας INHERITOURA περιοχής, πραγματοποιήθηκαν μικρής κλίμακας παρεμβάσεις για την ανάδειξη της ενάλιας πόλης παγκοσμίου ενδιαφέροντος, ως τόπο ήπιας τουριστικής ανάπτυξης .
Πρόκειται για κατασκευές που ενημερώνουν τους κολυμβητές για την ύπαρξη της αρχαίας πόλης, την οποία μπορούν να επισκεφθούν.
«Οι κατασκευές αυτές είναι υποβρύχιες πινακίδες που δεν έχουν ξαναμπεί σε κανέναν αρχαιολογικό οικισμό και υποβρύχιες διαδρομές για κολυμβητές» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αρχαιολόγος της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων, Δέσποινα Κουτσούμπα.
Τα βυθισμένα ερείπια βρίσκονται σε βάθος τριών-τεσσάρων μέτρων και καλύπτουν έκταση 50.000 τετραγωνικών μέτρων στον κόλπο των Βατίκων, ανάμεσα στην παραλία της Πούντας και τη νησίδα Παυλοπέτρι. Τα αρχαιολογικά ευρήματα συνθέτουν την παλαιότερη πλήρη πόλη που έχει βρεθεί κάτω από το νερό, το οποίο την προφύλαξε από τη φθορά του χρόνου αλλά και από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει επιτευχθεί η αποτύπωση των υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και η παραγωγή τρισδιάστατων φωτο-ρεαλιστικών μοντέλων των βυθισμένων αρχιτεκτονικών στοιχείων από το Παυλοπέτρι με τη χρήση πρωτοποριακών μεθόδων και συνδυασμών σύγχρονων τεχνικών, όπως το σόναρ της Nautilus Ltd. και τη φωτο-στερεογραμμετρική αποτύπωση (Κέντρο Ρομποτικής του Πανεπιστημίου του Sydney), τα οποία εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά σε αρχαιολογικές έρευνες στο Παυλοπέτρι.
