Περηφάνια για αυτούς τους κατοίκους: Όλη η Ευρώπη μιλάει για το θαύμα αυτού του ελληνικού χωριού
Για αιώνες η Καλαμωτή Χίου ήταν ένα χωριό που όχι μόνο έσφυζε από ζωή αλλά κατείχε και πολύ ιδιαίτερο και σημαντικό ρόλο για την οικονομία του νησιού. Σταδιακά όμως και εξαιτίας διαφόρων γεγονότων, έχασε την αίγλη και την σημασία της με αποτέλεσμα για δεκαετίες να βιώσει τον απόλυτο μαρασμό και την εγκατάλειψη. Τα τελευταία χρόνια όμως συντελείται εκεί ένα μικρό «θαύμα» καθώς το χωριό έχει μετατραπεί σε πόλο έλξης για ανθρώπους από όλη την Ευρώπη.
Η ιστορία του μέρους συνδέεται άμεσα με την Γενουατοκρατία όταν και δημιουργήθηκε ο συγκεκριμένος οικισμός για λόγους που σχετίζονταν με τον θησαυρό της περιοχής. Την περίφημη μαστίχα. Ουσιαστικά το χωριό «στήθηκε» για να προστατευθεί το «χρυσάφι» της χιώτικης γης, το μονοπώλιο της παραγωγής του οποίου έπρεπε να διατηρηθεί με κάθε θυσία, όπως άλλωστε και τα συμφέροντα των μικρών ή μεγάλων παραγωγών. Η κατάσταση παρέμεινε περίπου η ίδια και την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατά τη διάρκεια της οποία η ηγετική θέση του ανάμεσα στα Μαστιχοχώρια ουδέποτε αμφισβητήθηκε. Ωστόσο ο μεγάλος σεισμός του 1881 άφησε έντονα σημάδια στην Χίο και η Καλαμωτή δεν αποτέλεσε εξαίρεση.
Στα χρόνια που ακολούθησαν πολλοί κάτοικοι αναζήτησαν καλύτερη τύχη όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στο εξωτερικό. Δεκάδες μετανάστευσαν σε χώρες της Ευρώπης, στην Αυστραλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Παράλληλα, τις επόμενες δεκαετίες ολοένα και περισσότεροι γονείς προτίμησαν να στρέψουν τα παιδιά τους προς τα πανεπιστήμια, με την ελπίδα ότι η μόρφωση θα τους έφερνε μια βελτιωμένη ζωή, ενώ και τα ίδια τα μέλη των νέων γενιών προτιμούσαν να αφήσουν πίσω τους την δύσκολη αγροτική ζωή και να στραφούν σε άλλους τρόπους βιοπορισμού.
Έτσι το χωριό σταδιακά ερήμωσε, με τους περισσότερους κατοίκους του να καταλήγουν στον εξωτερικό από όπου πάντως ήρθε και η λύση περίπου έναν αιώνα μετά το πρώτο κύμα φυγής.
Αρχικά ήταν οι οικονομικοί μετανάστες από την Αλβανία οι πρώτοι άνθρωποι που το κατοίκησαν εκ νέου στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Αυτό ήταν και το πρώτο βήμα της επιστροφής της Καλαμωτής στην προγενέστερη κατάστασή της. Οι ξένοι έγιναν ένα με τους ντόπιους, χάρη σε αυτούς έμεινε ανοιχτό το δημοτικό σχολείο και γέμισαν ξανά οι πλατείες και οι δρόμοι από παιδιά. Και όπου υπάρχουν παιδιά υπάρχει και μέλλον. Για την ακρίβεια στην Καλαμωτή η ενσωμάτωση έγινε εύκολα αφού και οι ίδιοι οι Καλαμωτούσοι γνώριζαν από πρώτο χέρι τι πάει να πει να αφήνεις τον τόπο σου για ένα καλύτερο αύριο, με αποτέλεσμα να μην υπάρξουν προστριβές ή εντάσεις που συναντούσε κανείς σε άλλα μέρη.
Περίπου εκείνη την εποχή και ειδικά μετά την ανακήρυξη του οικισμού ως διατηρητέου το 1998, ξεκίνησε και η σταδιακή μετοίκηση από άλλους αλλοδαπούς, κυρίως από την κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Αρκετοί ήταν εκείνη που είχαν γνωρίσει την Χίο και τις ομορφιές της ως τουρίστες και όταν τους δόθηκε η ευκαιρία να αποκτήσουν εκεί το δικό τους σπίτι, δεν της γύρισαν την πλάτη.
Με μικρό κόστος συγκριτικά με άλλα μέρη μπορούσαν να κάνουν δική τους μια πετρόχτιστη οικία συμβάλλοντας στην ανακατασκευή της και να γίνουν έτσι κομμάτι ενός πολύχρωμου και πολύγλωσσου μωσαϊκού ανθρώπων από πολλές διαφορετικές χώρες.
Περίπου 30 οικογένειες Ελλήνων και άλλες 10 από το εξωτερικό (από Ιταλία, από Αυστρία και από το Λουξεμβούργο) αποφάσισαν να πάρουν μέρος σε αυτό το «πείραμα», το οποίο αποδείχτηκε άκρως επιτυχημένο.
Βάζοντας στην άκρη πράγματα που ενδεχομένως θα μπορούσαν να τους χωρίζουν, έκαναν σκόνη τους διαχωρισμούς και επικεντρώθηκαν σε αυτά που τους ενώνουν. Στην αγάπη για τον τόπο και στην προσπάθεια για ένα κοινό καλύτερο σήμερα και ένα ακόμη πιο ευοίωνο μέλλον.
Σήμερα, παρά τα δεδομένα προβλήματα που συναντά κανείς σε ένα μικρό χωριό της επαρχίας (όπως για παράδειγμα το θέμα της υγειονομικής και ιατρικής περίθαλψης) η Καλαμωτή προβάλλεται (δικαίως) ως το απόλυτο success story και ένα παράδειγμα προς μίμηση για το πώς από τα χαλάσματα και τα ερείπια μπορεί να φυτρώσει η ελπίδα για ένα αύριο που μας χωρά όλους. Και αν κάποιος διατηρεί ακόμη επιφυλάξεις, η Χίος είναι αρκετά κοντά για να το διαπιστώσει αυτό το καλοκαίρι…
Δείτε το βίντεο του Konstantinos Mil. Anagnostou
Λίγα λόγια για την Καλαμωτή
Το χωριό Καλαμωτή βρίσκεται στη νότια Χίο σε απόσταση 23 χλμ από την πόλη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα μεσαιωνικά χωριά του νησιού, κτισμένο στον δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο της Χίου.
Ο μεσαιωνικός οικισμός του έχει την σημερινή του μορφή τουλάχιστον από την περίοδο της θαλασσοκρατορίας της Γένοβας (1346-1566) και προήλθε από τη συνένωση των διάσπαρτων μικρών χωριών που βρίσκονταν στην εύφορη κοιλάδα της ΝΑ Χίου. Ο κύριος σκοπός της δημιουργίας του χωριού ήταν η άμυνα, γι΄ αυτό και το χωριό έμοιαζε με οχυρό και ήταν αθέατο από τη θάλασσα.
Μόνο έτσι θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν οι συνεχείς ληστρικές επιδρομές των πειρατών εκείνης της εποχής (7ος έως 14ος αιώνας). Κύρια στοιχεία της πολεοδομικής οργάνωσης της παλιάς Καλαμωτής ήταν το κλειστό τετράπλευρο σχήμα, το συνεχές και αδιάσπαστο αμυντικό τείχος περιμετρικά, οι στενοί δρόμοι που καλύπτονταν κατά διαστήματα από εγκάρσια τόξα και καμάρες, οι μικρές διαστάσεις των κοινόχρηστων χώρων, η απουσία δένδρων, η πληθώρα εκκλησιών και οι συνεχείς λιθόκτιστες προσόψεις των κατοικιών.
Τα περισσότερα από αυτά τα στοιχεία είναι ορατά μέχρι και σήμερα στους επισκέπτες του παλιού οικισμού. Στο κέντρο του οικισμού υπήρχε ένας ψηλός πύργος. Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα και τα περισσότερα διώροφα, με το στάβλο και τους βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο και την κυρίως κατοικία με τα υπνοδωμάτια στον όροφο.
Στον όροφο υπήρχε επίσης ένας ημιυπαίθριος χώρος (ξάτο) που οδηγούσε στο δώμα (βότα). Πάνω από τους δρόμους υπήρχαν δωμάτια σπιτιών που στηριζόταν σε ημικυλινδρικούς θόλους, ενώ τα δώματα όλων των σπιτιών ήταν σχεδόν στο ίδιο ύψος, έτσι ήταν εύκολη η διαφυγή των κατοίκων σε περίπτωση κινδύνου από σπίτι σε σπίτι.
