Που ήταν το Μπαξέ Τσιφλίκι που τραγουδούσε ο Τσιτσάνης και ποια ήταν τα Κούτσουρα του Δαλαμάγκα

Ιδιαίτερα δεμένος με την περιοχή του σημερινού δήμου Θερμαϊκού ήταν ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο αξέχαστος συνθέτης, στιχουργός και τραγουδιστής.

Μάλιστα, το τραγούδι του «Μπαξέ Τσιφλίκι», το εμπνεύσθηκε μια από τις πολλές φορές που επισκέφτηκε τους Νέους Επιβάτες, την παραλιακή κωμόπολη του Θερμαϊκού, που ονομάζεται έτσι από παλιά.

Γιατί Μπαχτσε τσιφλίκι

Μέχρι και την Απελευθέρωση της Μακεδονίας το 1912 η περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα ο Δήμος Θερμαϊκού, ήταν φέουδο ενός Τούρκου πασά και ονομαζόταν Μπαχτσέ Τσιφλίκ.

Ο νέος οικισμός των Επιβατιανών προσφύγων δημιουργήθηκε στην περιοχή που βρισκόταν το θερινό σπίτι του πασά (στην ίδια τοποθεσία είναι κτισμένος σήμερα ο ναός της Οσίας Παρασκευής της Επιβατινής).

Σ’ εκείνη την τοποθεσία εγκαταστάθηκαν το 1923, μετά τη ανταλλαγή πληθυσμών, 159 προσφυγικές οικογένειες, όλες προερχόμενες από τους Επιβάτες, μια κωμόπολη σε ένα προάστιο της Κωνσταντινούπολης.

Έτσι ο οικισμός πήρε το όνομα Νέοι Επιβάτες αν και δεν έπαψε ποτέ να είναι σε χρήση και η δεύτερη ονομασία Μπαξέ Τσιφλίκι, τόσο από τους Επιβατιανούς όσο και από τους παλιούς Θεσσαλονικείς.

Οι Νέοι Επιβάτες ήδη από το 1928 αποτελούσαν τόπο παραθέρισης των Θεσσαλονικέων. Κάθε χρόνο ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της Θεσσαλονίκης πήγαινε εκεί και νοίκιαζε διαμερίσματα.

Τα πρωινά τους τα περνούσαν στη θάλασσα και τα βράδια διασκέδαζαν στις παραθαλάσσιες ταβέρνες. Αυτές ήταν στην άκρη της αμμουδιάς και είχαν προεκτάσεις που συνέχιζαν μέσα στη θάλασσα στηριγμένες σε πασσάλους.

Εδώ λοιπόν έκανε τις διακοπές του ο Βασίλης Τσιτσάνης και εδώ εμπνεύστηκε το τραγούδι από τον έρωτα ενός Επιβατιανού για τη Μαριγούλα, στα Κούτσουρα του Δαλαμάγκα.

Ποιος ήταν ο Δαλαμάγκας

Τα «Κούτσουρα του Δαλαμάγκα» ήταν μια ταβέρνα-παράγκα που είχε ανοίξει ο Γιώργος Δαλαμάγκας, στην οδό Νικηφόρου Φωκά 18, περίπου στη διασταύρωση με την οδό Τσιμισκή, στην Θεσσαλονίκη.

Ο Γιώργος Δαλαμάγκας, γεννημένος το 1905, ήταν ένας δημοφιλέστατος Θεσσαλονικιός με καταγωγή από τη Θράκη, άνθρωπος με ψηλό παράστημα, γαλαντόμος αλλά και πολύ επιρρεπής στον τζόγο.

Το 1935 άνοιξε τα «Κούτσουρα» στην οδό Νικηφόρου Φωκά, όπου και βρίσκονταν εκεί για 11 χρόνια. Μετά την Κατοχή, το 1946, μετέφερε την ταβέρνα του στην οδό Αγ. Σοφίας 22, μέχρι το 1957.

Στα χρόνια της Κατοχής ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Μάρκος Βαμβακάρης και Γιάννης Παπαϊωάννου δούλευαν σε αυτήν την ταβέρνα, ενώ ο πρώτος την έκανε και τραγούδι.

Ο Δαλαμάγκας τελικά καταστράφηκε από τον εθισμό του στον τζόγο, ξέπεσε και κατέληξε να δουλεύει σερβιτόρος σε μαγαζιά άλλων. Έφυγε από την ζωή μόνος στο γηροκομείο στο Λεμπέτ το 1968 μετά από μια άστατη και πολυτάραχη ζωή.

Το Μπαξέ Τσιφλίκι του Βασίλη Τσιτσάνη

Το 1941 ο Βασίλης Τσιτσάνης έγραψε για την περιοχή το χασαποσέρβικο Μπαξέ Τσιφλίκι, τραγούδι που φωνογραφήθηκε το 1946 και στο οποίο τραγουδούν ο Στράτος Παγιουμτζής μαζί με τον Τσιτσάνη.

Το τραγούδι αναφέρει στο σύνολό του επτά περιοχές της Θεσσαλονίκης (μέσα σε 12 στίχους), τις πιο διάσημες και πολυσύχναστες, από τους κοσμοπολίτες της εποχής.

Η διαδρομή που ακολουθεί ο αφηγητής είναι η εξής: ξεκινώντας από το Μπαξέ Τσιφλίκι περνά από το Καραμπουρνάκι, το Μπεχτσινάρι, τη Βάρνα, την Ακρόπολη και τελικά καταλήγει στα Κούτσουρα του Δαλαμάγκα που ήταν η ταβέρνα που έπαιζε και τραγουδούσε ο Τσιτσάνης όταν έγραψε το τραγούδι.

Στίχοι

Πάμε τσάρκα πέρα στο Μπαξέ Τσιφλίκι
κούκλα μου γλυκιά απ’ τη Θεσσαλονίκη
Στου Νικάκη τη βαρκούλα, γλυκιά μου Μαριγούλα
να σου παίξω φίνο μπαγλαμά

Πάμε τσάρκα πέρα στο Καραμπουρνάκι
να τα πιούμε μια βραδιά στο Καλαμάκι
κι από ‘κει στο Μπεχτσινάρι, σε φίνο ακρογιάλι
να σου παίξω φίνο μπαγλαμά

Πάμε τσάρκα στην Ακρόπολη, στη Βάρνα
κι από ‘κει στα κούτσουρα του Δαλαμάγκα
Μαριγώ θα σε τρελάνει, ν’ ακούσεις τον Τσιτσάνη
να σου παίξει φίνο μπαγλαμά