Σβάνχολμ: Ένα κοινόβιο αυτάρκειας και αρμονικής συνύπαρξης μέσα στη φύση

Το θεωρώ απίθανο σε άλλο μέρος του δυτικού κόσμου, χωρίς κάποια σκοπιμότητα (θρησκευτική η πολιτική κλπ.) να υπήρχε τέτοια αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων διαφόρων ηλικιών, σε ένα πολύ μοντέρνο κοινόβιο μέσα στην φύση, που παράγουν και είναι αυτάρκης τα δικά τους οικολογικά προϊόντα και δεν είναι καθόλου αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο.

Το Σβάνχολμ είναι μια κοινότητα που βρίσκεται κοντά στο χωριό Skibby, 60 χιλιόμετρα από την Κοπεγχάγη στο νησί Sealand στη Δανία.

Η βάση του διαμορφώνεται από κοινά ιδανικά σχετικά με την οικολογία, την κατανομή του εισοδήματος, την κοινοτική διαβίωση και, τέλος, την Αυτοδιοίκηση. Εξακολουθούν να είναι μέρος της εξωτερικής κοινωνίας, προσκαλούν τους γείτονες να σηκωθούν για θερισμό, χριστουγεννιάτικες γιορτές κ.λπ., και συμμετέχουν σε επιτροπές και στην κοινωνική ζωή στα σχολεία και την τοπική περιοχή. Κάποιοι από αυτούς συμμετέχουν στην πολιτική, κόμματα, ΜΚΟ και παγκόσμια κινήματα.

Η υλοποίηση κάποιων από τις ιδέες τους για μια καλύτερη κοινωνία στο Svanholm μπορεί πραγματικά να μας δώσει έμπνευση για να διαμορφώσουμε στόχους και στρατηγικές για την εξωτερική κοινωνία για την οποία αισθανόμαστε επίσης ευθύνη.

Το Σβάνχολμ (Svanholm) αποτελεί το μακροβιότερο και μεγαλύτερο κοινόβιο στην Ευρώπη, πρόκειται για μια έκταση 10.000 στρεμμάτων, 60 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Κοπεγχάγης, στο χωριό Skibby. Η ιστορία του Σβάνχολμ ξεκινάει το Μάιο 1977 όπου σε μια εφημερίδα της Δανίας δημοσιεύτηκε ενα άρθρο – πρόσκληση με τίτλος «Large Cohousing» από δύο οικογένειες, οι οποίες έψαχναν άτομα για να ξεκινήσουν τη ¨συγκατοίκηση¨ στην ύπαιθρο, βασική προϋπόθεση αυτής της πρόσκλησης ήταν η κοινοκτημοσύνη, ουσιαστικά τη δημιουργία μια αυτοδιοικούμενης κοινότητας.

Η ενέργεια αυτή απέδωσε καρπούς και 130 άτομα περίπου ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση και ένα χρόνο αργότερα εγκαταστάθηκαν σε ένα αναγεννησιακού τύπου παλάτι 800 τ.μ. που περιβάλλεται από χωράφια και λίμνες. Έτσι έγινε η ίδρυση της κοινότητας του Σβάνχολμ. Τα πρώτα μέλη ήταν 83, ένας αρκετά μεγάλος αριθμός να μπορούν να λαμβάνουν σοβαρές και μακροπρόθεσμες αποφάσεις και έτσι προχώρησαν στην αγορά της έκτασης την οποία χρησιμοποιούσαν. Η αγορά έγινε με τραπεζικό δανεισμό, με αυτό το τρόπο είχαν ένα βασικό πλεονέκτημα, ήταν ιδιοκτήτες της έκτασης που αγόρασαν, αλλά απέκτησαν και ένα σοβαρό μειονέκτημα και δεν ήταν άλλο από τους τόκους που έπρεπε να πληρώσουν για την αγορά αυτή, οι οποίοι σαφέστατα θα απαιτούσε ιδιαίτερης, προγραμματισμένης και προσεκτικής διαχείρισης. Σε αντίθεση με τη Κριστιάνια, ενα άλλο κοινόβιο που βρίσκεται μέσα στη πόλη της Κοπεγχάγης, όπου τα μέλη έκαναν κατάληψη σε μια έκταση που είχε πάψει ο στρατός να χρησιμοποιεί.

Η κατάληψη του χώρου από τα μέλη της Κριστιάνια τους δημιουργεί πολλά προβλήματα με το κράτος και τους νόμους και δεν λείπουν οι περιπτώσεις όπου η αστυνομία εισβάλει στο χώρο και γίνονται επεισόδια στην προσπάθεια των μελών να υπερασπιστούν την έκταση. Αυτό είναι κάτι όπου τα μέλη του Σβάνχολμ το έχουν παντελώς αποκλείσει. Αυτή τη στιγμή στο Σβάνχολμ βρίσκονται 80 ενήλικες και 45 παιδιά, αυτό που τους ενώνει είναι μια κοινή ιδεολογία για κοινωνία, οικολογία, οικονομία και επαγγελματικά ζητήματα αλλά πάνω από και βασικότερα τους ενώνει η δυνατότητα να παίρνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις για θέματα που αφορούν τη ζωή τους.

Οι αποφάσεις για τη ζωή τους είναι αποκλειστικά δική τους ευθύνη και δεν αποφασίζουν άλλοι για αυτούς. Όλα τα θέματα συζητιούνται σε γενικές συνελεύσεις παρουσία όλων των μελών, οι αποφάσεις λαμβάνονται ομόφωνα και όλα τα μέλη πρέπει να συμφωνήσουν σε θέματα που αφορούν το Σβάνχολμ. Καμία απόφαση δεν λαμβάνεται αν υπάρχει έστω και ένα μέλος που δεν συμφωνεί ή έχει κάτι άλλο να προτείνει. Με τον τρόπο αυτό δεν υπάρχουν δυσαρεστημένοι και άλλοι που να νιώθουν μειονεκτικά από τις αποφάσεις. Σε περιπτώσεις όμως που υπάρχουν αντιρρήσεις ή κάποιοι που δεν συμφωνούν με τις πιθανές λύσεις πρέπει να κάνουν και οι ίδιοι αντιπροτάσεις, να συζητάνε τις όποιες ενστάσεις μπορεί να έχουν. Ενδεχομένως αυτό να πάρει περισσότερο χρόνο, περισσότερες γενικές συνελεύσεις, να γίνουν κατ’ ιδίαν συναντήσεις μέχρι να βρεθεί μια αποδεκτή λύση ή μια συμβιβαστική πρόταση. Οι διαδικασίες αυτές είναι πολύ σημαντικές, δεν υπάρχει σε καμία περίπτωση πίεση χρόνου, δεν γίνονται παρασκηνιακές διεργασίες προς όφελος ορισμένων. Η απόφαση λαμβάνεται και οριστικοποιείται μόνο στην περίπτωση που υπάρχει απολυτή ομοφωνία. Τα μέλη του δεν είναι απαραίτητο να αφήσουν τα επαγγέλματα τους και να απασχοληθούν μόνο με το Σβάνχολμ, μπορούν ελευθέρα να συνεχίσουν τις επαγγελματικές τους ασχολίες εκτός του χώρου.

Όλα τα μέλη του πρέπει να ασχολούνται για την επιβίωση και την αυτοσυντήρηση του με το χώρου και να φροντίζουν και την περαιτέρω εξέλιξη του. Μέλη του είναι ξυλουργοί, γεωργοί, σιδηρουργοί, παιδαγωγοί, δικηγόροι, μουσικοί, καθηγητές πανεπιστημίων και ένα μέλος του κοινοβουλίου της Δανίας και γι’ αυτό έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν επιχειρήσεις εντός του χώρου του Σβάνχολμ. Για τη σωστή όμως διαχείριση του κτήματος έχουν δημιουργηθεί και δραστηριότητες που είναι απαραίτητες σε κάθε άλλη κοινωνία όπως είναι λογιστήριο, σχολείο, συνεργείο αυτοκίνητων, εστιατόριο όπου εδώ και πάλι τα μέλη του έχουν αναλάβει αυτές τις αρμοδιότητες. Μεγάλη βαρύτητα έχουν δώσει τα μέλη του Σβάνχολμ στη γεωργία και κτηνοτροφία. Όλα τα προϊόντα της κοινότητας είναι οικολογικά και δεν γίνεται χρήση φυτοφαρμάκων σε καμία περίπτωση.

Εντός της κοινότητας έχουν δημιουργηθεί θερμοκήπια λαχανικών, πατάτας, καλαμποκιού και υπάρχει και ένα συσκευαστήριο. Όλη αυτή η παραγωγή φυσικά αρκεί για τις ανάγκες των μελών της, έχουν αναπτύξει εμπορικές δραστηριότητες όπου πωλούν τα αγνά προϊόντα τους σε πολύ καλά εστιατόρια της Κοπενχάγης , ώστε να εξασφαλίσουν κάποια εισοδήματα. Επίσης στο χώρο του Σβάνχολμ βρίσκονται αγελάδες, μοσχάρια και αρκετά γουρούνια τα οποία εκτρέφονται με μοναδικές και υποδειγματικές συνθήκες. Ξεχωριστή είναι η ύπαρξη του ξυλουργείου η οποία αποτελείται από μια μεγάλη ομάδα ξυλουργών, τεχνίτες, ξυλογλύπτες, σχεδιαστές κ.α. Η λειτουργία του ξεκινάει από το 1997, και σε αυτό κατασκευάζονται παλέτες για φρούτα, βάρκες, ξύλινα σπίτια, παιδικές χαρές, εξοπλισμός σπιτιών και καταστημάτων.

Το Σβάνχολμ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά και την ανατροφή τους. Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να μεγαλώσουν μέσα σε ένα καθαρό περιβάλλον, μέσα στη φύση, και τον καθαρό αέρα, να τρέφονται υγιεινά και προπαντός να είναι απομονωμένα από τις πόλεις, τα καυσαέρια, τον θόρυβο και το ρυθμό της καθημερινότητας, και όλα εκείνα τα οποία δεν συμβάλουν σε ένα υγιεινό περιβάλλον. Ακόμα έχει φροντίσει την εκπαίδευση τους έχοντας δημιουργήσει εντός της κοινότητας νηπιαγωγείο και σχολείο, που καλύπτουν πλήρως τις εκπαιδευτικές ανάγκες όλων των παιδιών σε όλες τις ηλικίες. Και εδώ παιδαγωγοί είναι τα ίδια τα μέλη της κοινότητας. Στην όλη διαπαιδαγώγηση και ανάπτυξη των παιδιών δεν θα μπορούσε να λείπει φυσικά η σωστή διατροφή. Επιτυγχάνεται μόνο από τα αγνά και βιολογικά προϊόντα τα οποία οι ίδιοι παράγουν.

Το Σβάνχολμ δεν είναι απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο, είναι ανοιχτό για εκδηλώσεις, επισκέπτες και εθελοντές. Κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου πραγματοποιείται μια μεγάλη γιορτή σαν επέτειος για τη δημιουργία του, πραγματοποιούνται ξεναγήσεις στο χώρο και τις εγκαταστάσεις του, δίνεται η δυνατότητα να δούνε από κοντά όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία το κάνουν να ξεχωρίζει. Γίνεται αναλυτική περιγραφή της φιλοσοφίας και του τρόπου ζωής των μελών του Σβάνχολμ και οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα να ζήσουν από κοντά και να κάνουν πράξη, έστω και για λίγο, το ιερό πλεονέκτημα να μοιράζεσαι και να κάνεις πράγματα για το κοινό καλό και για τους άλλους. Έχουν τη δυνατότητα να βοσκήσουν τα ζώα, να κόψουν και να μαζέψουν τα λαχανικό από τους κήπους, Επιπλέον δέχεται και εθελοντές οι οποίοι μπορούν να μείνουν στο χώρο του Σβάνχολμ και να γίνουν ενεργά μέλη της κοινότητας αυτή λαμβάνοντας μέρος σε όποια από τις διαδικασίες επιθυμούν, η παραμονή μπορεί να διαρκέσει μέχρι ένα μήνα.

Η καινοτόμα και πρωτοποριακή αυτή δράση του Σβάνχολμ μπορεί να μην είναι μοναδική στον πλανήτη, αλλά η οργάνωση του και οι δραστηριότητες του είναι εκείνες που το κάνουν να ξεχωρίζει, η αποκλειστική εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος, η διαδικασία λήψης αποφάσεων, η υποταγή στο κοινό καλό, η οικολογική συνείδηση και διατροφή είναι ορισμένα χαρακτηριστικά που το δίνουν δεσπόζουσα αν όχι ηγεμονική θέση.

Εν ολίγοις, είναι 80 ενήλικες και πολλά παιδιά, που έχουν και λειτουργούν ένα κτήμα 412 εκταρίων βιολογικής γεωργίας.

Μοιράζονται μια καθημερινότητα, όπου υπάρχει χώρος για την κοινότητα και για να είσαι ο εαυτός σου.

Έχουν ένα κοινό όνειρο για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, όπου φροντίζουν ο ένας τον άλλον και ζούν στα πλαίσια της φύσης.

Το Svanholm είναι ένα καλό μέρος για όλους, εργένηδες, ζευγάρια και παιδιά. Οι περισσότεροι από αυτούς δουλεύουν έξω ενώ άλλοι δουλεύουν στο σπίτι κάνοντας τη μέρα τους πιο εύκολη.

Υπάρχουν μαγαζιά με κουζίνα που σερβίρει φαγητό 6 μέρες την εβδομάδα.
Ο κτιριακός όμιλος εξασφαλίζει, μεταξύ άλλων, τη συντήρηση των κτιρίων και η διοίκηση κρατά την οικονομία υπό έλεγχο.

Η γεωργία και η κηπουρική παρέχουν αυτάρκεια και πωλούν τρόφιμα έξω από το σπίτι.
Ενέργεια από τις ανεμογεννήτριες, ηλιακή ενέργεια από τις στέγες, θερμότητα από το δάσος, δικό τους σύστημα αποχέτευσης, ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Τα παιδιά έχουν πολλούς φίλους, έχουν το δάσος, τα ζώα και τις παιδικές χαρές και το Svanholm έχει το δικό του παιδικό ίδρυμα.

Το απόγευμα είναι ώρα παιχνιδιού για όλα τα παιδιά.

Στο Svanholm η βιώσιμη κοινότητα βρίσκεται στο επίκεντρο.

Έχουν κοινή οικονομία και λαμβάνουν από κοινού τις μεγάλες αποφάσεις.

Ο καθένας έχει το δικό του σπίτι και ζει μια ζωή στην εξοχή με τους φίλους του.
Όλοι μαζί, μουσική, δημιουργικά εργαστήρια, πάρτι, φεστιβάλ, φανταστικό φαγητό, Παρασκευή μπαρ και καλοί φίλοι.

Γράφει ο Alex Megas