Στέφανος Αρετάκης: Ο νεαρός Έλληνας που έχει το δικό του θεώρημα στα μαθηματικά
Ο Στέφανος Αρετάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο University of Toronto. Η έρευνά του επικεντρώνεται στη μαθηματική γενική σχετικότητα και κυρίως στην αυστηρή ανάλυση της δυναμικής των μελανών οπών.
Κρητικός και Ζακυνθινός στη καταγωγή, μεγάλωσε στο Παγκράτι μέχρι τα 12 του χρόνια, ενώ στη συνέχεια μετακόμισε με τους γονείς του στην Πάτρα, όπου και αποφοίτησε από το Λύκειο Καστριτσίου. Ολοκλήρωσε σε λιγότερο από δύο χρόνια τις προπτυχιακές του σπουδές στο τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πατρών με βαθμό 10. Την ακαδημαϊκή χρονιά 2006-2007 πραγματοποίησε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στα Θεωρητικά Μαθηματικά, στο Cambridge University. Το 2012 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Cambridge University, ως υπότροφος του Ιδρύματος Μποδοσάκη, υπό την εποπτεία του διακεκριμένου Καθηγητή Μαθηματικών Μ. Δαφέρμου. Στη συνέχεια, αποδέχτηκε τη μεταδιδακτορική θέση Veblen στο Princeton University και στο Institute for Advanced Study των ΗΠΑ. Το 2016 εργάστηκε ως Επίκουρος Καθηγητής στο Princeton University και από το καλοκαίρι του 2017 εργάζεται στο University of Toronto, στον Καναδά.
Η εργασία του το 2011, σχετικά με την αστάθεια των λεγόμενων ακραίων μελανών οπών, μια κατηγορία μελανών οπών με μέγιστη στροφορμή ή φορτίο, δημιούργησε μια καινούργια ερευνητική κατεύθυνση στη θεωρητική φυσική. Η μετέπειτα μελέτη του, σε συνεργασία με τους Γ. Αγγελόπουλο και Ντ. Γκάιτς, οδήγησε στην επίλυση μιας σειράς προβλημάτων με αποκορύφωμα την ανακάλυψη μιας χαρακτηριστικής ιδιότητας (υπογραφής) των ακραίων μελανών οπών το 2018. Η υπογραφή αυτή μάλιστα, θα μπορούσε να συνεισφέρει στην έμμεση παρατήρηση των μελανών οπών, αλλά και να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με τη μελλοντική τους εξέλιξη. Για αυτούς τους λόγους, η υπογραφή αυτή μελετάται από διάφορες ερευνητικές ομάδες στη Φυσική και την Αστροφυσική. Η πρόσφατη δουλειά του, σε συνεργασία με τους Στ. Τσίμεκ και Ι. Ροντνιάνσκι, αναγνώρισε τα εμπόδια της συγκόλλησης χωροχρόνων με βάση θεμελιώδεις φυσικές ποσότητες.
Ο Στέφανος Αρετάκης έχει τιμηθεί με σειρά διεθνών διακρίσεων. Έχει βραβευθεί από το Ίδρυμα Σλόουν (Sloan Foundation) και από το Ίδρυμα Επιστημών της Αμερικής (National Science Foundation) και του Καναδά (Natural Sciences and Engineering Research Council-NSERC). Έχει επίσης διακριθεί ως ένας από τους κορυφαίους νέους επιστήμονες στο Οντάριο του Καναδά. Το 2016 του απονεμήθηκε το βραβείο Παπαστράτου στη Γεωμετρία από την Ακαδημία Αθηνών. Το καλοκαίρι του 2021 παρέλαβε το βραβείο IUPAP (International Union of Pure and Applied Physics) στη Μαθηματική Φυσική “για τη σημαντική συμβολή του στη γενική σχετικότητα, με αναγνωρισμένο δυναμικό για πειραματικές εφαρμογές”.
Ο Στέφανος Αρετάκης θυμάται μιλώντας στο schoolwave:
«Στο Γυμνάσιο ήθελα να ήμουν αόρατος. Υπήρχαν καθηγητές που μου έκαναν ένα είδος bullying. Σχεδόν τους ενοχλούσε που με ενδιέφεραν μόνο τα μαθηματικά. Ακόμα και ο μαθηματικός μου, θυμάμαι, μου είχε κάνει παρατήρηση που στα διαγωνίσματα έλυνα πολύ γρήγορα τα προβλήματα και παρέδιδα την κόλλα μου. ‘Αυτό που κάνεις είναι προσβλητικό για τους συμμαθητές σου!’ μου είχε πει. Ευτυχώς στο Λύκειο με άφησαν πιο ήσυχο. Στα 18 μου έκανα αίτηση σε επτά μεγάλα αμερικανικά πανεπιστήμια. Με απέρριψαν όλα! Ίσως ακριβώς επειδή είχα καλούς βαθμούς μόνο στα μαθηματικά και στα υπόλοιπα μαθήματα όχι. Απ΄την άλλη, οι Αμερικάνοι είναι πάρα πολύ καλοί στο ποιους διαλέγουν για φοιτητές. Διαλέγουν τους πάρα πολύ καλούς αλλά και αυτούς που ‘πρέπει’ να διαλέξουν γιατί έχουν πίσω τους μια περιουσία ή ένα όνομα. Το διαπίστωσα και ο ίδιος, όταν έκανα αίτηση για να με πάρουν στο Harvard, όπου έπρεπε να μου πάρει συνέντευξη ένας Έλληνας απόφοιτος του Harvard και να τους πει μετά τη γνώμη του. Ε λοιπόν για αυτές τις συνεντεύξεις είχα πάει στις πιο ακριβές περιοχές της Αθήνας: Κολωνάκι, Ψυχικό, Εκάλη… Όλοι οι απόφοιτοι εκεί έμεναν!» Στο σημείο αυτό ο Αρετάκης έκανε μια μικρή παύση κι αμέσως μετά πρόσθεσε τη φράση που έκανε το κοινό να σκάσει στα γέλια: «Εξάλλου, δεν έχετε παρά να δείτε τους πολιτικούς μας… Οι περισσότεροι έχουν τελειώσει το Harvard!»
Παρακολουθήστε μια συνέντευξη του στο OPEN. Το μήνυμα που θέλει να περάσει μέσα από τα λόγια του είναι ότι αυτό που τον οδήγησε στην ακαδημαϊκή του καριέρα δεν ήταν μόνο οι επιτυχίες του, αλλά και οι αποτυχίες του, καθώς αυτές ήταν που του έδειξαν την πορεία του.