Το ιστορικό καφενείο της Αθήνας που ύμνησε ο Ξυλούρης και λάτρεψε ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν

Αν αναζητάς να αυθεντικές μικρογραφίες της παλιάς Αθήνας, το παραδοσιακό καφενείο «Η Ωραία Ελλάς» είναι ο ιδανικός προορισμός.

Για να το ανακαλύψεις, το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να ακολουθήσεις τις οδηγίες για ένα μοναδικό ταξίδι στον χρόνο: στην καρδιά της πόλης και συγκεκριμένα στο νούμερο 59 της Μητροπόλεως ξεκινά μια μικρή στοά που καταλήγει στην Πανδρόσου. Εκεί συναντάς το Κέντρο Ελληνικής Παράδοσης και ανεβαίνεις τη μαρμάρινη σκάλα.

Επιτέλους έφτασες σε ένα μοναδικό σκηνικό βγαλμένο από ανέκδοτες ιστορίες των παππούδων σου.

Ο χώρος σου δίνει την αίσθηση ότι μπαίνεις σ’ έναν άλλο κόσμο κάνοντας ένα μικρό ταξίδι στον χρόνο. Τόσο η στοά όσο και το καφενείο ζωντανεύουν εικόνες της Παλιάς Αθήνας, προσφέροντας στον επισκέπτη μια αλλιώτικη αισθητική εμπειρία.

Αναρωτιέσαι αν βρίσκεσαι σε μουσείο, ή σε καφέ- εστιατόριο ή σε πολιτιστικό πολυχώρο. Λιθόστρωτο, μαρμάρινες σκάλες, παλιές λιθογραφίες, γκραβούρες, πίνακες,εικονίσματα, πινακωτές ρόκες και γκλίτσες, ιστορικά έγγραφα και άλλοι αναρίθμητοι θησαυροί της ελληνικής παράδοσης διακοσμούν το χώρο.

Η ιστορία

Από το 1839 που πρωτοάνοιξε, με ιδιόκτητη τον Ιταλό Santo, μέχρι το 1879 που έκλεισε οριστικά, η «Ωραία Ελλάς» εγκαινίασε μια νέα εποχή για τα καφενεία της πρωτεύουσας, την οποία περιγράφει ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν το 1841, στο «Οδοιπορικό στην Ελλάδα»:

«H Αθήνα έχει ένα καινούριο ιταλικό καφενείο, τόσο μεγάλο και κομψό, που θα έκανε εντύπωση ακόμα και στο Αμβούργο και το Bερολίνο. Εδώ είδα νεαρούς Έλληνες με εθνικές στολές, σφιγμένους όμως τόσο πολύ, που σίγουρα θα είχαν μελανιάσει τα πλευρά τους. Έπαιζαν μπιλιάρδο καπνίζοντας, φορώντας γάντια και κρατώντας lorgnet. Αυτοί ήταν πραγματικά οι Έλληνες δανδήδες…».

Για περίπου σαράντα χρόνια λοιπόν, το καφενείο «Ωραία Ελλάς» υπήρξε το πολυτελές στέκι των καπετάνιων του 1821, ξένων διπλωματών, περιηγητών, πολιτικών, ποιητών, αλλά και των υπολοίπων Αθηναίων.

Ήταν το σημείο της πόλης όπου συνέρρεαν όλοι για να μάθουν τα νέα της ημέρας.

Κατά την παράδοση, όταν ο Όθων διόριζε νέα κυβέρνηση, έβγαινε για περίπατο με την Αμαλία στην Αιόλου (ο σημαντικότερος δρόμος της εποχής) και περνούσε μπροστά από το καφενείο. Αν οι θαμώνες έβγαιναν έξω και τον χειροκροτούσαν, σήμαινε ότι η νέα κυβέρνηση είχε λαϊκό έρεισμα. Αν αντίθετα έμεναν στις καρέκλες τους, καθώς περνούσε το βασιλικό ζεύγος, δήλωναν την αντίθεση τους.

Το καφενείο ήταν το πιο μοντέρνο της εποχής (διέθετε και μπιλιάρδο) και γι αυτό ήταν το στέκι των διανοούμενων και των προοδευτικών Αθηναίων. Με τον καιρό έγινε το κέντρο της αντιβασιλικών. Αντίθετα, οι φιλοβασιλικοί σύχναζαν στο καφενείο «Πράσινο Δέντρο», στην αρχή της Ιερά Οδού και επιδίδονταν σε αγώνες τοξοβολίας (στην αυλή του καφενείου).

Η Ωραία Ελλάς εθεωρείτο το άντρο των αντί-οθωνικών και γι αυτό Βαυαροί στρατιώτες αλλά και «αγανακτισμένοι πολίτες» συχνά – πυκνά εισέβαλαν και ξυλοκοπούσαν τους θαμώνες. Ειδικά όσους φορούσαν ψάθινα καπέλα (σκιάδια), τους λεγόμενους σκιαδιστές. Την εποχή εκείνη (1859-1861) όποιος φορούσε ψάθινο καπέλο εθεωρείτο αντιβασιλικός και τον σάπιζαν, απροειδοποίητα, στο ξύλο.

Το 1870, στο ίδιο κτήριο με το καφενείο (αλλά στον πρώτο όροφο), λειτούργησε «Λέσχη των Εμπόρων Αθηνών» που χρησίμευε ως τόπος συναντήσεως των επαγγελματιών, αλλά και για να διαπραγματεύονται τα ομολογιακά δάνεια και οι μετοχές (η Αθήνα δε διέθετε, ακόμα τότε, χρηματιστήριο). Και όταν δεν τους χωρούσε ο πρώτος όροφος κατέβαιναν και στο καφενείο όπου συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις με ούζα και κονιάκ. Γύρω από το μπιλιάρδο του καφενείου «Ωραία Ελλάς» λειτούργησε το πρώτο λαϊκό χρηματιστήριο και φυσικά οι αετονύχηδες κορόιδευαν τον κοσμάκη, με αποκορύφωμα τις υπερτιμημένες μετοχές των μεταλλείων του Λαυρίου.

Την “Ωραία Ελλάς” ύμνησε και ο Αθάνατος Νίκος Ξυλούρης στους στοίχους του Κ.Χ. Μαύρη και ντυμένο με την εξαίρετη μουσική του μεγάλου Γιάννη Μαρκόπουλου.

Στο καφενείον “Η ΕΛΛΑΣ” ο σαλτιπάγκος
πουλά τα νούμερα φτηνά
δραχμή τα ακροβατικά
οι αλυσίδες δωρεάν
το πήδημα θανάτου δυο δραχμές
χωρίς σκοινιά, περάστε κόσμε.

Ασώματος η κεφαλή περάστε κόσμε
τη βρήκανε στην Αφρική
καπνίζει, πίνει και πονά
τρελαίνεται για μουσική
χορεύει με τα μάτια δυο δραχμές
ποιος θα τη δει; Περάστε κόσμε.

Στο καφενείον “Η ΕΛΛΑΣ” οι θεατρίνοι
μ’ ασετυλίνη και κεριά
την Γκόλφω παίζουν στα παιδιά
με φουστανέλες δανεικές
και δάκρυ πληρωμένο δυο αυγά
και τρεις δραχμές, περάστε κόσμε.

Πληροφορίες: ourathens – boro – omadaasty – athina984

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες εδώ