Πρόσωπα

Το πείραμα της Καλαμάτας: Πώς ένας καθηγητής “παντρεύει” πολιτισμό και επιστήμες

advertisement

Ο καθηγητής Νίκος Ζαχαριάς είναι ένας σύγχρονος στοχαστής, μια προσωπικότητα σημαντική για την πόλη της Καλαμάτας (για τη Μεσσηνία, γενικότερα), όπου κατοικεί την τελευταία δεκαπενταετία. Και δεν είναι μόνο προσωπική άποψη. Οι συνεχείς του δράσεις, στο χώρο της επιστήμης και του πολιτισμού, καταδείχνουν έναν άνθρωπο με ασκημένο βλέμμα στο παρόν και το μέλλον. Με σπουδές στο Ε.Μ.Π. στη Σχολή των Χημικών Μηχανικών, εργάστηκε στο Παν/μιο της Βόννης και στο Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. Δημόκριτος, ενώ από το 2009 υπηρετεί ως Καθηγητής Αρχαιομετρίας, Περιβαλλοντικής και Πολιτισμικής Τεχνολογίας, στο Παν/μιο Πελοποννήσου.

Είναι, επίσης, διευθυντής του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας, που θεωρείται σήμερα ένα από τα καλύτερα σε παγκόσμιο επίπεδο και παράλληλα του αγγλόφωνου μεταπτυχιακού CultTech.

Η συζήτηση, που ακολουθεί, χώρεσε πολλά και διάφορα. Με το κυριότερο, το όραμά αυτού του ανθρώπου, που δεν έχει τερματικούς σταθμούς. Γι’ αυτό κι εγώ, μεταξύ άλλων, θέλω να του ευχηθώ, αυτό το καλοκαίρι, στην επιλεκτική παύση και στη «γραμμή του ορίζοντος», να ολοκληρώσει το διήγημα, που σχεδιάζει, καιρό τώρα. Και γι’ αυτό το πεδίο, έχει απόθεμα.

Συνέντευξη – άρθρο: Χρόνης Διαμαντόπουλος

Κύριε καθηγητά, όταν φτάσατε στην Καλαμάτα το 2010, είχατε βάλει τρεις στόχους: Πρώτον, να φτιάξετε ένα Εργαστήριο Αρχαιομετρίας. Δεύτερον, να γίνει το παγκόσμιο συνέδριο του κλάδου το ISA (International Symposium on Archaeometry) στην Καλαμάτα και, τρίτον, να λειτουργήσει ένα αγγλόφωνο μεταπτυχιακό στην πόλη. Μέχρι το 2016 όλοι είχαν γίνει πραγματικότητα, αφού το 2016 διεξήχθη το συμπόσιο, το 2015 ξεκίνησε το Μεταπτυχιακό, ενώ το 2013 είχε φτάσει ο πρώτος εξοπλισμός για το Εργαστήριο Αρχαιομετρίας. Τι διδαχθήκατε μέσα από αυτόν τον προσηλωμένο αγώνα;

advertisement

Κοιτώντας πίσω, συνήθεια που την αποφεύγω, βλέπω πράγματι ότι εκπληρώθηκαν οι τρεις βασικοί στόχοι. Ξεκινώντας με τον πλήρη εξοπλισμό του εργαστηρίου, με αναλυτικές και ψηφιακές διατάξεις ύψους άνω των 2 εκ. ευρώ, όλος από ερευνητικά εθνικά και κοινοτικά ανταγωνιστικά προγράμματα. Το 2015, ξεκίνησε το αγγλόφωνο μεταπτυχιακό Culttech, από τα πρώτα ξενόγλωσσα στη χώρα, και συγκεκριμένα το πρώτο στον πολιτισμό. Σε διαρκή λειτουργία από τότε, έχοντας φιλοξενήσει σημαντικό αριθμό Ελλήνων και ιδιαίτερα αλλοδαπών από όλες τις ηπείρους. Επίσης, όπως αναφέρατε την φιλοξενία του παγκόσμιου συμπόσιου του κλάδου με την συμμετοχή 530 σύνεδρων από 52 χώρες, όπου παρουσιάστηκαν 630 εργασίες στη διάρκεια μιας εβδομάδας. Από πέρυσι, έχουμε προσθέσει και δύο αγγλόφωνα Θερινά Σχολεία για την γνωριμία όσων ενδιαφέρονται σε ζητήματα πολιτισμού περιβάλλοντος και νέων τεχνολογιών.

Το εργαστήριο της Αρχαιομετρίας καταφέρατε να το απογειώσετε, ενώ θεωρείται σήμερα ένα από τα καλύτερα σε παγκόσμιο επίπεδο. Τι σημαίνει αυτό για εσάς, τι σημαίνει για την πόλη της Καλαμάτας και τι προσδοκάτε για το μέλλον;

Απλά, με σκληρή δουλειά. Προσθέτοντας νέους και καταρτισμένους επιστήμονες, οι οποίοι καταθέτουν την δουλειά και το όραμά τους. Εκτιμώ ότι η πόλη της Καλαμάτας έχει νιώσει ότι κάτι εξωστρεφές κι αναπτυσσόμενο γίνεται στο εργαστήριο. Έχουμε άριστες σχέσεις με τον Δήμο, τους φορείς και τα ιδρύματα της περιοχής. Υπάρχει συν-αντίληψη σε ζητήματα διάχυσης, υποστήριξης και το κυριότερο η αίσθηση ότι η ανάπτυξη πρέπει να είναι ισόρροπη και να αφορά σε όλα τα επίπεδα. Από την οικονομία, αλλά και την παιδεία και τον πολιτισμό. Παράλληλα, η πόλη απολαμβάνει μια σταθερή ανάπτυξη, την οποία φυσικά απολαμβάνουν και οι φοιτητές και το πανεπιστήμιο, στην οποία πρόοδο το πανεπιστήμιο κατέχει σημαντικό μερίδιο.

Πώς είναι δυνατόν, θα αναρωτιούνται οι αναγνώστες μας, επιστήμονες που προέρχονται από τον χώρο των θετικών επιστημών να εργάζονται στον πολιτισμό; Είναι περισσότερο επιλογή ή ανάγκη;

Χρησιμοποιώ την έκφραση πως ο πολιτισμός ενώνει όλες τις ειδικότητες. Από την αρχαιολογία, την ιστορία και γενικότερα τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις αναστηλωτικές εργασίες, όλες τις επιστήμες της μηχανικής, την οικονομία και τις επιστήμες υγείας, μέσω των οργανικών κατάλοιπων, παλαιοδιατροφής και περιβάλλοντος. Ιδιαίτερα, μάλιστα για την Ελλάδα, η διασύνδεση όλων των επαγγελμάτων με το περιβάλλον και τον πολιτισμό μπορεί να εγγυηθεί μοναδικά την βιώσιμη, σύγχρονη ανάπτυξη. Με άλλα λόγια, αξίζει να βάλουμε ως προτεραιότητα στη χώρα μας το τρίπτυχο παιδεία, περιβάλλον, πολιτισμός.

Η διασύνδεση ανθρωπιστικών επιστημών με τις θετικές επιστήμες και την τεχνολογία, που επιχειρείτε στο έργο σας, είναι παραγωγική με όρους αναπτυξιακούς κι εύρεσης εργασίας;

Ακριβώς έτσι. Η διασύνδεση των επιστημών πάντα παράγει προστιθέμενη αξία, ενώ δημιουργεί νέες θέσεις εργασία, νέα θεώρηση των πραγμάτων. Ωφελεί τους εργαζόμενους γιατί αυξάνει αισθητικά και πολιτιστικά το εργασιακό περιβάλλον.

Το μέλλον φαντάζει καλύτερο, δυσκολότερο, άγνωστο;

Γνωρίζετε ότι αν συνομιλήσουμε άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών, καταθέτουμε και διαφορετικές απόψεις. Συντηρητικές για την επιτάχυνση της τεχνολογίας, ιδιαίτερα της τεχνητής νοημοσύνης. Οι παλαιότεροι που αισθάνονται καλύτερα στην σταθερότητα των αξιών και εικόνων που έχουν μεγαλώσει. Και πράγματι, αυτή είναι η νέα πραγματικότητα, δηλαδή ο διάλογος, με πολλά δεδομένα πλέον. Όπου σε αυτό τον διάλογο δεν γίνεται να αγνοούμε το διεθνές γίγνεσθαι, τη διεθνή πρακτική, που νομίζω έχουμε αντιληφθεί ότι καθορίζει τις ζωές μας. Όπως για παράδειγμα η διασυνδεδεμένη παγκόσμια οικονομία, οι πανδημίες, αλλά και η δυνατότητα άμεσης διεθνούς αντίδρασης σε φαινόμενα βίας, ρατσισμού, πολέμου. Πιστεύω, καλύτερο, για να είμαστε ενεργοί κι αισιόδοξοι!

Μιλήστε μου για τις έρευνες που διεξάγονται, αυτόν τον καιρό, στον αρχαιολογικό χώρο της Γιάλοβας και που, σύμφωνα με την απόφαση από πλευράς του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, επικεφαλής έχετε οριστεί εσείς.

Οι εργασίες μας, κατά το καλοκαιρινό διάστημα, είναι στη βάση ενός πενταετούς προγράμματος στην περιοχή της Πύλου (Βοϊδοκοιλιά, Κορυφάσιο, Γιάλοβα) για τα χρόνια 2021-2025. Μιας περιοχής μεγάλων μύθων, ιστορικών γεγονότων κι απαράμιλλης περιβαλλοντικής ομορφιάς. Το πρόγραμμα είναι συν-διεύθυνση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και έχει ως στόχο να καταλάβουμε την διαμόρφωση του περιβάλλοντος στην πορεία των χιλιετιών, την δράση του ανθρώπου και των πολιτισμών στο πέρασμα του χρόνου. Αλλά και να συμβάλλει στην ισόρροπη, μεγάλη ανάπτυξη της περιοχής.

Ορμώμενος από το πρόγραμμα «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1821  – Δρόμοι Ελευθερίας» κι επειδή αυτές οι τέσσερις λέξεις έχουν σημαντική βαρύτητα, θα ήθελα, κύριε Ζαχαριά, να μου μιλήσετε για δρόμους ελευθερίας, σήμερα, το 2023.

Ο Δρόμοι Ελευθερίας αποτέλεσαν ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα την περίοδο 2020-2023, που μας έδωσαν ως αποτέλεσμα ολοκληρωμένες πολιτιστικές δράσεις για την περίοδο του ’21, ένα ψηφιακό μουσείο στο παλαιό δημαρχείο της Καλαμάτας και μια μεγάλου μήκους εκπαιδευτική ταινία, όπου πια από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα προβάλλεται δωρεάν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης της χώρας. Σήμερα οι Δρόμοι Ελευθερίας πιστεύω ότι συμβολίζουν τις νέες προοπτικές, που πρέπει να σκεφτούμε για τη χώρα, η οποία έγινε κράτος πριν από 200 χρόνια και τώρα πρέπει να αποφασίσει το νέο της σύνθημα για τα επόμενα 200 χρόνια.

Στο συγγραφικό σας έργο, θα θέλατε να προσθέσετε και κάτι μη επιστημονικό, ασχολούμενος με την πεζογραφία ή την ποίηση, λόγου χάρη;

Εδώ θα ήθελα να μου ευχηθείτε φέτος το καλοκαίρι να  μπορέσω επιτέλους να γράψω ένα μικρό διήγημα, που σχεδιάζω σχεδόν μια δεκαετία. Θα ήταν μεγάλη ανακούφιση, γιατί όλοι μας θέλουμε τον χρόνο μας να σκεφτούμε, να ενδοσκοπήσουμε ή απλά να χαθεί το μυαλό σε άλλους δρόμους, στην πραγματική χαρά των διακοπών!

Σας το εύχομαι ολόψυχα. Λοιπόν, μένετε μόνιμα με την οικογένειά σας στην Καλαμάτα. Τι κερδίζετε και τι χάνετε (αν χάνετε);

Κερδίζουμε πολύτιμο χρόνο για την οικογένειά μας. Προσωπικά, αλλά και η σύζυγος μόνο ωφεληθήκαμε. Στην Αθήνα, όπου ζούσαμε πριν, αισθανόμασταν ότι μας ξεπερνούσε η καθημερινότητα. Οπότε, όταν βρέθηκε μπροστά μας η Καλαμάτα, χωρίς να έχουμε καταγωγή, ακολουθήσαμε αυτή την επιλογή με χαρά κι αισιοδοξία. Τα παιδιά μας, ας το αποτιμήσουν στο μέλλον.

Και τέλος, μια συμβουλή στους νέους που ετοιμάζονται να επιλέξουν σχολή και σπουδές;

Να επιλέξουν αυτό που θέλουν. Να επενδύσουν στο να είναι καλοί και χρήσιμοι άνθρωποι. Ιδιαίτερα για το τελευταίο, επιτρέψτε μου να πω με μια δόση χιούμορ, ότι υπάρχει ελάχιστος ανταγωνισμός!

(libre)

advertisement
Back to top button